Манастир Лепавина

[admin]

Po kazivanju jednog starog lepavinskog hroničara, manastir Lepavina je podignut oko 1550. godine, dakle uskoro po formiranju prvih srpskih naselja u ovom kraju. Još se kaže da ga je osnovao monah iz manastira Hilandara poreklom iz Hercegovine - Jefrem (Vukodabovi?), koji sklanjajući se ispred Turaka kriomice dođe u ovaj kraj. Čuvši za njega, dva kaluđera iz Bosne dođoše k njemu i s njim se udruziše.

Videvši da je okolina plodna, oni pozvaše i narod iz Bosne te se za kratko vreme okolina ispuni novopridošlim narodom. Tada se pojavila i potreba za gradnjom manastira koji bi zadovoljavao verske potrebe naroda. Kalu?eri po?eše kr?iti zemlju i graditi manastir uz pomo? naroda. Za krako vreme sagradiše malu drvenu crkvu i nazvaše je manastirom.

?uvši za ovo, Turci iz Stup?anice, Pakraca i Bijele u avgustu 1557. godine napadoše na manastir pod vodstvom Zarep-age Alije. Manastir spališe, ?etiri kalu?era ubiše, a dvojicu odvedoše u ropstvo. Ali, misao o potrebi manastira kao duhovnog centra novodoseljenih Srba nije bila napuštena. Godine 1598. u manastir je došao jeromonah Grigorije, tako?e postriženik manastira Hilandara, sa još dva brata iz manastira Mileševa; oni su sa okolnim narodom po?eli obnovu manastira. Zbog nesigurnog vremena i nedostatka sredstava, obnova je tekla dosta sporo. Tek kad su Srbi 1630. godine dobili svoje privilegije i postali vazan faktor u obrani unutrašnjih austrijskih zemalja, te dolaskom arhimandrita Visariona 1635. godine, stvaraju se uslovi za gradnju manastira u pravom smislu re?i. Srbi su pod rukovodstvom arhimandrita Visariona 1636. godine po?eli temeljnu izgradnju manastira Lepavine i 1642. godine su sa tom izgradnjom bili gotovi pored svih tesko?a na koje su nailazili.

Septembra, 1642. godine potvrdio je baron Ivan Galer manastiru pravo vlasništva na sve zemlje koje su mu poklonili seljani Branjske i Sesve?ana. To isto su naro?itim pismima u?inili i baron Zigmund Ajbeslavd, zatim vojvoda Gvozden sa ?ordjem Dobrojevi?em, Blažom Pejasinovi?em i vojvodom Radovanom (5. februara 1644.), baron Honorije Trautmansdorf (10. jula 1644.) i grof ?ordje Ljudevit Švarcenberg (23. novembra 1644.). Tako je kona?no osiguran život ovog manastira. Od tada u punom zamahu po?inje njegova verska, patriotska i kulturno-istorijska uloga u životu naših Krajišnika.

Istorija manastira Lepavine neodvojivo je povezana sa istorijom Srba u Varaždinskom generalatu. Od vremena njene obnove vodila se teška borba protiv unija?enja i pokatoli?enja, a to je ujedno zna?ilo i protiv pokme?ivanja Srba Krajišnika. U odbrani svoje vere i narodnih privilegija ( Statuta Valahorum ) lepavinski kalu?eri su bili uz narod, bore?i se i stradaju?i sa njim.

Godine 1666. u?estvovali su oni i stradali u velikoj Osmokruhovi?evoj buni; 1672. su zajedno sa gomirskim kalu?erima (ukupno njih 14) bili u okovima poslani na Maltu, da doživotno robuju na galijama, a 26./13. novembra 1715. godine na pragu manastirske crkve je iz pušaka ubijen iguman Kodrat.

Krajem 1692. godine i po?etkom 1693. boravio je u Lepavini, kao duhovnom centru Srba u Varaždinskom generalatu, patrijarh Arsenije III. Carnojevi?. Tu je Patrijarh okupljao narod i sveštenstvo i iz manastira odlazio u posete okolnim krajiškim vojvodama.

Ova Patrijarhova poseta još je više podigla ugled manastira Lepavine, naro?ito u to vreme kad su u Mar?u uvedeni unijati. U Lepavini su se ?esto sastajali narodni predstavnici da sa svojim rodoljubivim kalu?erima brinu narodnu brigu i traže izlaz iz teških situacija.

Zato, kad su Srbi iz Varaždinskog generalata uspeli da 1734. godine dobiju svog pravoslavnog episkopa, mimo unijatskog (koji je u Mar?i sedeo bez pastve), bilo je odre?eno da sedište novog episkopa bude u Lepavini. Ali, zbog njenog geografskog položaja, budu?i da se nalazila na periferiji generalata i srpskih naselja, kona?no je odre?eno da sedište episkopa bude u Severinu. Zbog velikog zna?aja Lepavine nova je eparhija dobila naziv Lepavinsko-severinska eparhija. U Lepavini je i sahranjen prvi lepavinsko-severinski episkop Simeon (Filipovi?), koji je umro u istražnom zatvoru u Koprivnici.

Polovinom XVIII. veka sagra?ena je današnja manastirska crkva. Inicijator je bio raniji Manastir Lepavina "protopop horva?ki" Nikola Popovi?, koji se kao paroh pisani?ki ovekove?io gradnjom velike i lepe crkve u Pisanici, a tada je ve? kao lepavinski arhimandrit Nikifor rukovodio gradnjom današnje crkve manastira Lepavine. Dovršenu crkvu osvetio je 25. marta 1753. kostajni?ko-zrinopoljski episkop Arsenije (Teofanovi?), koji je gotovo stalno boravio u Severinu. Crkva izvana ima osobine baroka, ali je u unutrašnjoj konstrukciji sa?uvala mnogo elemenata starog srpsko-vizantijskog stila. Crkva je kasnije doterivana i ulepšavana.

Za istoriju manastira Lepavine neraskidivo je vezana ?udotvorna ikona Presvete Bogorodice Lepavinske. Nastanak ove ikone datira s po?etka 16. veka i delo je nepoznatog autora. Ikoni se s razlogom pripisuju ?udotvorne isceliteljske mo?i. Opširnije o ?udima koja su se dogodila ispred ?udotvorne ikone Majke Božje Lepavinske možete na ovim web-stranicama saznati pod naslovom "?udesna iscelenja pred ikonom Majke Božje Lepavinske".



Naro?itu vrednost dobila je manastirska crkva 1775. godine, jer je tada u njoj umetni?ki ikonostas dovršio jedan od najboljih slikara ranog srpskog baroka, Jovan Cetirevic-Grabovan. Rad je uglavnom finansirao, pored ostalih priložnika, feldmarsallajtnan Mihail Mikasinovi?. U spomen na to, pod ikonom svetog Jovana bio je izvajan njegov grb sa natpisom: "Mihail Mikasinovi? g. feldm. lait.". To je bio jedan od najuspelijih Grabovanovih ikonostasa.

Nažalost, on je uništen u vreme II. svetskog rata. Od njegovih ikona sa?uvale su se samo tri, od kojih su dve jako oste?ene. Ipak, one svedo?e o visokom umetni?kim kvalitetama tog ikonostasa. Ikona je ostalo i iz ranijih vremena, kao što su ikone svetog Simeona Nemanje, svetog Save i ikona Vavedenja Presvete Bogorodice, koje su izra?ene u Lepavini 1647. godine.

Pored ikonografskih spomenika, naro?itu vrednost u Lepavini predstavljaju stare rukopisne i štampane knjige. Me?u najstarije spadaju dva ?etverojevandjelja, iz XIII. i XIV. veka, od kojih je jedno srpsko-raške, a drugo makedonske redakcije, oba sa lepim inicijalima.

U Lepavini nisu samo ?uvane donesene knjige, nego i pisane, prepisavane i ponavljane. Druk?ije nije moglo ni biti kad je manastir morao zadovoljavati kulturne potrebe ovamošnjih Srba. Tu je bila škola ne samo za obrazovanje manastirskog podmlatka, nego i podmlatka svešteni?kog uopšte, kao i onih mladi?a koji su stekavši ovde pismenost i osnovna zvanja odlazili u vojnu službu ili produžavali školovanje u Be?u, Pozunu i drugde.

Sve je to visoko podiglo ugled manastira Lepavine, te je narod o velikim praznicima, a naro?ito o hramovskim slavama, dolazio u velikom broju, tu se Bogu molio i tako ispunjavao dušu svoju blagoda?u Božjom, koja mu je davala snagu da  istraje.

U toku vekova uloga manastira bila je velika. On je uvek delio tešku sudbinu svoga naroda, ?esto stradaju?i sa njim. Najteži udarac primio je za vreme II. svetskog rata. Odmah posle okupacije bratstvo je pohapšeno i odvedeno u logor. Jeromonah Joakim (Babi?) je ubijen, a ostali su kalu?eri prognani u Srbiju. Dana 27. oktobra 1943. godine manastir je po nalogu Nemaca bombardovan. Tom prilikom su gotovo sasvim uništene manastirske zgrade, a crkva i konak teško oste?eni. Ikonostas i nameštaj u crkvi bio je sav uništen i spaljen, a u preostalom delu manastirskog konaka ostao je sa?uvan deo manastirske biblioteke.

Dolaskom i zalaganjem Njegovog Visokopreosveštenstva Mitropolita Jovana (Pavlovi?a) na Eparhiju zagreba?ko-ljubljansku 1977. godine, Mitropolit Jovan polako vra?a svoj nekadašnji sjaj i zna?aj. Visokopreosve?eni, kojemu je ova svetinja posebno draga, ne žali ni truda ni vremena da u nju vrati istinski manastirski život. Veza sa manastirom Hilandarom ponovo je oživela 1984. godine dolaskom oca Gavrila (Vu?kovi?a) - Hilandarca u manastir Lepavinu, što je još više umnožilo zauzimanje i trud Mitropolita Jovana.


Svetski savet crkava, Evangelski omladinski deo iz Virtenberga i vernici Evangelisti?ke crkve iz Stutgarta na ?elu sa sestrom Ursulom izrazili su želju da u?estvuju u obnovi manastira, što im je Visokopreosve?eni i omogu?io, ali rat koji je izbio 1991. godine spre?io ih je da svoju želju sprovedu do kraja, odgodivši njeno kona?no ostvarenje za neka bolja vremena.

Код [Изабери] Expand

http://www.manastir-lepavina.org/

[admin]